“…οὐ γὰρ δὴ φήσομεν ἅπαξ οὐδὲ δὶς οὐδ΄ ὀλιγάκις τὰς αὐτὰς δόξας ἀνακυκλεῖν γιγνομένας ἐν τοῖς ἀνθρώποις͵ ἀλλ΄ ἀπειράκις. “

(Αριστοτέλης, Μετεωρολογικά 339b.27 )

Σύγχρονη φιλοσοφία & φιλοσοφία της επιστήμης

Η αναζήτηση της γνώσης για τον κόσμο που ξεκίνησε τον 6^ο αιώνα π.Χ. στην Ελληνική κοινωνία και που ονομάστηκε τότε φιλοσοφία δεν ταυτίζεται με τις σημερινές σπουδές και πτυχία της φιλοσοφίας στα πανεπιστήμια. Μέχρι τον 3^ο αιώνα π.Χ. οι τομείς όπου ήταν δυνατό να αναπτυχθεί συστηματική γνώση, όπως τα μαθηματικά και η αστρονομία, αποσπάστηκαν από τον κεντρικό κορμό της φιλοσοφίας και απετέλεσαν χωριστά πεδία που σήμερα θα ονομάζαμε επιστήμες. Ακολουθώντας τις ιδέες του Αριστοτέλη, οι φιλόσοφοι εκτός της κυρίως Ελλάδος,  στην Αλεξάνδρεια και στην Ιταλία κατάλαβαν ότι αυτό που είχε σημασία ήταν η ανάπτυξη της εφαρμοσμένης γνώσης και της τεχνολογίας και προχώρησαν στη έρευνα που οδήγησε στη θεμελίωση τους.

Η ίδια η φιλοσοφία, δηλαδή οι υπόλοιποι συνιστώντες τομείς,  σταδιακά έφθινε και κατέληξε σε αδιέξοδο κατά την ύστερη περίοδο της αρχαιότητας γύρω στον τον 2^ο αιώνα μ.Χ. Η Σωκρατική διδασκαλία όπως διατυπώθηκε από τον Πλάτωνα συγκρούστηκε με την σοφιστική και τελικά αναγκάστηκε να παραχωρήσει την θέση της (και την Ακαδημία) στους σκεπτικούς, τους τελευταίους εκπροσώπους του γνήσιου ερευνητικού ελληνικού πνεύματος που αναγνώρισαν ότι καμία από τις αντιτιθέμενες πιθανές φιλοσοφικές τάσεις δεν είχε τα επιχειρήματα που θα χρειαζόταν για να κυριαρχήσει. Έτσι οι φιλοσοφικές τάσεις αποδείχθηκαν ισοσθενείς και η φιλοσοφία έφτασε και τυπικά εις εποχήν. Αυτό δεν εμπόδισε την συνεχή και συστηματική ενασχόληση πολλών μορφωμένων ανθρώπων με το αντικείμενο που θεωρούσαν φιλοσοφία αλλά σταδιακά περιοριζόταν στην ηθική και στην θεολογία. Μέσα σε πέντε αιώνες, ο Πλατωνικός ιδεαλισμός μεταλλάχθηκε και ενσωματώθηκε στο χριστιανικό δόγμα και έτσι, σαν θρησκεία πια, διαδόθηκε και κυριάρχησε μέχρι την Αναγέννηση, αποτελώντας σημαντικό εμπόδιο στην ανάπτυξη και στη διάδοση των επιστημών.

Σήμερα ο τομέας που η παράδοση ονομάζει συνήθως φιλοσοφία, βρίσκεται σε υποχώρηση και το επίθετο φιλόσοφος, τουλάχιστον στα έγκυρα ιδρύματα της Δύσης,  παραπέμπει σε επαγγελματική ιδιότητα και  όχι υποχρεωτικά σε τρόπο σκέψης. Το αποτέλεσμα της σταδιακής απόσχισης των επιστημονικών κλάδων της φιλοσοφίας είναι να την αφήνει κάθε φορά και φτωχότερη. Έτσι παρουσιάζεται μια ανακύκλωση των ίδιων ολιγάριθμων κεντρικών ιδεών της (που τις περισσότερες φορές αφορούν την ηθική και την θεολογία) με νέα μορφή δημιουργώντας την ψευδαίσθηση δημιουργίας νέων φιλοσοφικών θεωριών. Ο κεντρικός πυρήνας των πιθανών απαντήσεων στα παρακάτω κοινά φιλοσοφικά ερωτήματα : 

1. ζούμε σε ένα ντετερμινιστικό σύμπαν;
2. υπάρχει έξω-κοινωνική («αντικειμενική») ηθική;
3. υπάρχει «αντικειμενική» (εκτός ανθρώπου) πραγματικότητα;
4. υπάρχει ενδογενής τάξη (κόσμος) στο σύμπαν;
5. υπάρχει σκοπός στη ανθρώπινη ζωή;
6. υπάρχει ποιοτική διαφορά ανάμεσα στην οργανική και ανόργανη ύλη;
7. υπάρχει τίποτε πέρα από τον λεγόμενο φυσικό κόσμο;  κ.λ.π.

τελικά αφορά μια κατάφαση ή μια άρνηση. Παρόλο που ο παραπάνω κατάλογος μπορεί να είναι ελλιπής, αν υπολογίσουμε όλους τους δυνατούς συνδυασμούς  τους, δηλαδή 2⁷ = 128, θα φανεί ότι στην ομάδα που απομένει μετά την αφαίρεση των πλεονασματικών και ασυνάρτητων συνδυασμών, μάλλον περιλαμβάνονται όλα τα φιλοσοφικά (και θεολογικά) συστήματα που εμφανίστηκαν με διάφορες μορφές ως σήμερα.

Φαίνεται λοιπόν ότι όχι μόνο δεν έχει προταθεί μέχρι σήμερα αλλά είναι δύσκολο να εντοπιστεί και κάτι πραγματικά νέο στον τομέα που συνηθίζουμε να ονομάζουμε φιλοσοφία. Αντίθετα επιβεβαιώνεται η εκπληκτική ιδέα του Αριστοτέλη, ότι οι άνθρωποι ἀπειράκις τὰς αὐτὰς δόξας ἀνακυκλεῖν.

Επιλεκτικός ρεαλισμός

            Θεωρείται η αναπαράσταση του κόσμου ως ένα σύνολο όντων που ορίζονται συνεχώς από τον ανθρώπινο νου ανάλογα με την επιδίωξη της στιγμής αλλά πάντα σε συμφωνία με τον τελικό του σκοπό, δηλαδή την επιβίωση. Έτσι, εδώ προτείνεται ότι τα όντα  είναι ουσιαστικά ετικέτες που ο νους τοποθετεί σε αυτά που στην καθημερινότητα ονομάζονται υλικά αντικείμενα, ιδέες, ενέργειες, καταστάσεις, αισθήματα κ.λ.π. Η ταυτότητά των όντων καθορίζεται από τις ιδιότητες που τους αποδίδει ο νους. Τα όντα δοκιμάζονται στην πράξη και διατηρούνται, διορθώνονται ή απορρίπτονται ανάλογα προς την επιβράβευση ή την τιμωρία των ανθρώπινων φορέων τους μέσα από τη φυσική επιλογή. Η αξία των συγκεκριμένων ορισμών όντων εξαρτάται και από την ταχύτητα που ο ανθρώπινος νους μπορεί να τα χρησιμοποιήσει για να αντιμετωπίσει το περιβάλλον και τις αλλαγές του. Έτσι ο νους δημιουργεί "αλγορίθμους" που παράγουν απλά δυναμικά μοντέλα φυσικών καταστάσεων που θα του επιτρέπουν την πρόβλεψη και την αντίδραση με τον καλλίτερο δυνατό τρόπο. Τα απλά μοντέλα επιτρέπουν ταχύτερες προβλέψεις από τα πολύπλοκα και πιθανόν να είναι καλλίτερα προσαρμοσμένα στον τρόπο λειτουργίας του ανθρώπινου εγκεφάλου. Η αποτελεσματικότητα του κάθε μοντέλου κρίνεται βραχυπρόθεσμα από την επίτευξη του σκοπού για τον οποίο δημιουργήθηκε και μακροπρόθεσμα από την συνεισφορά του στην υποβοήθηση της επιβίωσης.

            Αυτή η ιδέα βασίζεται στην αντίληψη ότι τα όντα μπορούν να υπάρχουν μόνο σε σχέση προς τους ανθρώπους ...συνέχεια 

Περί απλότητος και τύχης

γράψτε τη γνώμη σας...